Pijnlijke tepels komen vaak voor bij mama’s die borstvoeding geven, hoewel dit geen deel zou mogen uitmaken van een gezonde borstvoedingservaring. Gelukkig is de oorzaak vaak te achterhalen, en met de juiste aanpak kun je de pijn verlichten en verdere problemen voorkomen. In deze blog bespreek ik de belangrijkste oorzaken van pijnlijke tepels, de symptomen en wat je kunt doen om pijnlijke tepels te behandelen.

 

Voor specifieke informatie over tepelkloven verwijs ik je graag naar mijn blog over tepelkloven.

 

Oorzaken van pijnlijke tepels

Er zijn verschillende redenen waarom tepels pijnlijk kunnen aanvoelen. Het is belangrijk om de oorzaak te achterhalen om zo de juiste behandeling toe te kunnen passen.

 

1. Borstvoeding en kolven

Een van de meest voorkomende oorzaken van pijnlijke tepels is een verkeerde aanleghouding van je baby tijdens borstvoeding. Wanneer je baby niet goed aanligt, kan er extra wrijving ontstaan, wat kan leiden tot irritatie, pijn en soms tepelkloven. Tepelkloven zijn kleine scheurtjes in de huid die behoorlijk pijnlijk kunnen zijn. Voor meer informatie kun je mijn blog over tepelkloven lezen.

Ook kolven kan pijn veroorzaken, vooral als je niet de juiste maat borstschild gebruikt of de zuigkracht van de borstkolf te hoog is ingesteld. Dit kan leiden tot beschadigingen aan de tepel en tepelhof.

 

2. Vasospasme en het Syndroom van Raynaud

Vasospasme of vaatkramp

Vasospasme, ook wel vaatkramp genoemd, treedt op wanneer de bloedtoevoer naar de tepel tijdelijk wordt verstoord. Dit gebeurt vaak na het voeden wanneer de tepel door de zuigkracht van je baby wordt samengedrukt. Sommige baby’s klemmen hun kaken samen als ze moeite hebben met een snelle melkstroom, wat kan leiden tot vervorming van de tepel. De top van de tepel kan na het voeden wit kleuren, en wanneer het bloed terugstroomt, gaat dit vaak gepaard met brandende, kloppende of stekende pijn. De pijn neemt meestal af zodra de bloedtoevoer hersteld is.

 

 

Symptomen van vasospasme:

• Witgekleurde of vervormde tepel na de voeding.
• Brandende, stekende of kloppende pijn bij het terugstromen van bloed naar de tepel.
• De pijn verdwijnt meestal zodra de tepel weer goed doorbloed is.

Een verkeerde voedingshouding of drinktechniek van je baby kan vasospasme verergeren. Het aanpassen van de voedingshouding kan vaak verlichting brengen. Overleg met een vroedvrouw of lactatiekundige kan helpen om het voeden te optimaliseren.

 

Het Fenomeen van Raynaud

Vasospasme kan ook een symptoom zijn van het syndroom van Raynaud. Dit is een aandoening die wordt gekenmerkt door een verminderde bloedtoevoer naar de tepels (en andere extremiteiten zoals vingers en tenen) onder invloed van koude of stress. Bij borstvoeding ontstaat het vaak direct na het voeden, wanneer de tepel van de warme mond van je baby in contact komt met koudere lucht. Dit plotselinge temperatuurverschil zorgt ervoor dat de bloedvaten in de tepel zich samentrekken, waardoor de tepel van kleur verandert en pijn kan ontstaan.

 

Symptomen van het syndroom van Raynaud:

• De tepel verkleurt van wit naar blauw en/of rood na het voeden.
• Brandende, stekende of kloppende pijn, vooral bij overgang van warmte naar kou.
• Pijn kan aanhouden, zelfs na het voeden.

Het syndroom van Raynaud komt vaker voor bij vrouwen met bepaalde auto-immuunziekten, maar kan ook zonder onderliggende aandoeningen voorkomen.

 

Tips voor het verlichten van vasospasme en Raynaud:

• Warme kompressen: Direct na de voeding kun je warme kompressen aanbrengen om de bloedvaten open te houden en pijn te verlichten.
• Warm-koud gelpacks: Draag gelpacks in je beha om je tepels warm te houden tussen voedingen door. Zoals bijvoorbeeld deze van lansinoh.
• Vermijd koude blootstelling: Zorg ervoor dat je tijdens en na het voeden je borsten goed bedekt en warme kleding draagt.
• Beperk nicotine, cafeïne en alcohol: Deze stoffen kunnen de bloedvaten vernauwen en de klachten verergeren.
• Lichte pijnstillers: Een milde pijnstiller kan helpen bij aanhoudende pijn.
• Medicatie op voorschrift: Als de klachten ernstig zijn, kan een arts het bloeddrukverlagende medicijn nifedipine voorschrijven, dat helpt om de bloedvaten te ontspannen en de doorbloeding te verbeteren.

Overleg met je arts over mogelijke medicaties die vasospasme kunnen verergeren, zodat alternatieve opties overwogen kunnen worden.

 

 

3. Infecties: Spruw en bacteriële infecties

Spruw is een schimmelinfectie veroorzaakt door de Candida-schimmel, die vooral voorkomt bij borstvoedende mama’s. Het kan leiden tot pijnlijke tepels en irritatie.

Symptomen van spruw bij de moeder:

• Scherpe, brandende pijn in de tepels tijdens en na het voeden.
• Roodheid en overgevoeligheid van de tepels.
• Schilferige, glanzende huid op de tepel.

Symptomen van spruw bij de baby:

• Witte vlekjes in de mond.
• Onrustig drinken (bijvoorbeeld steeds loslaten).
• Parelmoerachtige glans op de lippen.
• Mogelijke luieruitslag.

 

De behandeling van spruw vereist vaak een antischimmelcrème voor de moeder en een behandeling voor de baby. Zorg ervoor dat alle voorwerpen zoals borstkolven en fopspenen goed worden gereinigd om verspreiding te voorkomen. Tijdens een schimmelinfectie kun je je vers afgekolfde melk gewoon aan je baby geven. Bewaren van afgekolfde melk tijdens een infectie wordt echter afgeraden omdat koelen of invriezen de schimmel niet doodt. Wil je de melk niet weggooien, dan kun je deze meteen pasteuriseren om de schimmel te doden, zodat je de melk later nog kunt gebruiken.

 

4. Hormonale veranderingen

Hormonale schommelingen, zoals tijdens de menstruatiecyclus of een nieuwe zwangerschap kunnen leiden tot pijnlijke en gevoelige tepels. Deze hormonale veranderingen kunnen de doorbloeding naar de borsten beïnvloeden, wat zorgt voor extra gevoeligheid en ongemak.

 

 5. Wrijving door kleding

Strakke beha’s of synthetische stoffen kunnen zorgen voor wrijving tegen de tepels, wat irritatie en pijn kan veroorzaken. Dit is vooral problematisch als je al kwetsbare tepels hebt door borstvoeding of huidirritaties. Zorg voor ademende, katoenen kleding en kies voor goed passende zoogkompressen om wrijving te verminderen. Tepelbeschermers kunnen ook hulp bieden.

 

 6. Huidproblemen

Huidproblemen zoals eczeem, psoriasis of contactdermatitis kunnen leiden tot pijnlijke tepels. Deze aandoeningen kunnen de huid uitdrogen en zorgen voor scheurtjes en irritatie.

 

 7. Melkblaar

Een melkblaar, ook wel een "witte plek" genoemd, is een kleine met melk gevulde blaar die zich vormt op de tepel. Dit gebeurt wanneer melk vast komt te zitten achter een dun laagje huid. Het kan zeer pijnlijk zijn tijdens het voeden omdat de melkstroom wordt geblokkeerd. Een warme kompres kan helpen de blaar te verzachten voordat je gaat voeden, en het voorzichtig aanprikken kan soms door een lactatiekundige worden aanbevolen om verlichting te bieden.

 

8.Verkeerd losmaken van de baby:

Als je je baby van de borst haalt zonder eerst het vacuüm te verbreken, kan dit de tepel beschadigen.

 

9. Bijten van de baby en de invloed van tandjes:

Wanneer je baby begint met het krijgen van tandjes, kan dit leiden tot bijten tijdens het voeden. De nieuwe tandjes kunnen je tepels beschadigen en veel pijn veroorzaken. Daarnaast verandert de samenstelling van het speeksel van je baby tijdens het tandjes krijgen. Het speeksel kan meer enzymen bevatten en iets zuurder worden, wat je tepels gevoeliger maakt en zelfs schuurwondjes kan veroorzaken. Vooral als je baby veel kwijlt of vaker drinkt door ongemak van het doorkomen van de tandjes, kan dit extra irritatie geven.

Tips:

• Probeer je baby meteen van de borst te halen als hij bijt, zodat hij het verband leert tussen bijten en stoppen met voeden.
• Smeer je tepels in met moedermelk of tepelzalf om de huid te verzachten en te beschermen tegen irritatie door het speeksel.

 

Symptomen van pijnlijke tepels

De symptomen van pijnlijke tepels kunnen variëren, afhankelijk van de oorzaak. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Scherpe, stekende of brandende pijn.
• Verkleuring van de tepels (bij vasospasme).
• Droge, gebarsten tepels of schilferige huid.
• Pijn die verergert bij kou of tijdens het voeden.
• Jeuk en roodheid (bij infecties zoals spruw).
  
  

Behandeling van pijnlijke tepels

De behandeling van pijnlijke tepels hangt af van de oorzaak. Hier zijn enkele tips voor verlichting:

• Verbeter de aanleghouding bij borstvoeding: Zorg ervoor dat je baby goed aanligt om te voorkomen dat de tepel beschadigd raakt.
• Bescherm je tepels: Gebruik een tepelzalf of moedermelk om de huid te hydrateren en te beschermen na het voeden. Lanolinezalf of moedermelk kan helpen bij het genezen van kleine scheurtjes.
• Behandel infecties zoals spruw: Raadpleeg een arts als je tekenen van spruw of een andere infectie opmerkt, zodat zowel jij als je baby behandeld kunnen worden.
• Houd je tepels warm: Bij vasospasme is warmte essentieel om de bloedvaten open te houden. Gebruik warme kompressen na het voeden en vermijd blootstelling aan koude lucht.
• Verminder wrijving: Draag ademende, zachte kleding en vermijd strakke beha’s die druk uitoefenen op de tepels.
  
  

Wanneer een arts raadplegen?

Als je na enkele dagen geen verbetering ziet of als je vermoedt dat je een infectie zoals spruw, een bacteriële infectie, of vasospasme hebt, neem dan contact op met je arts of vroedvrouw. Een tijdige diagnose kan verdere complicaties voorkomen en zorgt ervoor dat je snel weer pijnvrij kunt voeden.

Conclusie

Pijnlijke tepels kunnen je borstvoedingsperiode uitdagend maken, maar met de juiste aanpak kun je snel verlichting vinden. Heb je vragen of wil je graag persoonlijk advies? Neem gerust contact met mij op, dan help ik je verder.

 

 

Bronnen:

Borstvoedingsorganisatie La Leche League, Borstvoeding, handleiding voor de zorgverlener. 2021, Zierikzee. 

Diana De Koning - We Care College, Werkboek Borstvoeding Pathologie: Ziekte, aandoeningen, aanlegproblemen. 2022.